Zastanawiałem się w jaki sposób podejść do wielkości tekstu w prezentacji. Zastanawiałem się bardzo długo, bo ponad cztery miesiące. Jaka jest właściwa i dlaczego akurat taka i jak to się ma do różnych wielkości ekranów i czy ten, kto siedzi na końcu coś widzi, czy krzywdzimy go jedynie swoim głosem, bo demonicznej prezentacji i tak nie widzi.

Tablica Snellena

Pewnego pięknego dnia wybrałem się dość przymusowo do okulisty i mnie olśniło. To znaczy wydawało mi się, że problem się rozwiązał, ale jak to bywa kiedy zaczynamy drążyć rozwiązanie jednego problemu tworzy siedemnaście nowych. Do rzeczy jednak. Rozwiązanie leżało, a w zasadzie wisiało i wszyscy je znamy. Jest to dzieło holenderskiego okulisty Hermana Snellena, ale leży tak daleko od prezentacji, że trudno jedno z drugim połączyć, a jeśli weźmiemy pod uwagę to, że wypadałoby się cofnąć do roku 1862, kiedy to Herman swoją tablicę wymyślił robi się zupełnie abstrakcyjnie i nikt tam nie szukał, a może szukał tylko nie znalazł, albo się nie pochwalił, bo nie było Facebooka.

Tablica Snellena (źródło: National Eye Intitute, National Institutes of Health)

Każdy pewnie pamięta tę zabawę. Zamykamy prawe i czytamy, potem lewe i czytamy modląc się żeby nie dostać okularów, albo wręcz przeciwnie, w końcu nic tak nie zdobi hipstera jak „rajbana”.

Zgodnie z wytycznymi prawidłowa ostrość wzroku oznacza zdolność przeczytania znaków poniżej zielonej linii. Jeśli jednak podejdziemy do tablicy Snellena jak do prezentacji to oczywiście stosujemy pewne uproszczenie, bo znaki są bardzo specyficzne, podobnie jak ich ułożenie. Jest to jednak dobry, bo sprawdzony punkt wyjścia.

Zakresy widzenia

Oczywiście samo czytanie literek z ekranu nie jest badaniem. Lekarz okulista, albo szkolna higienistka starają się przecież z naszego zgadywania liter coś wywnioskować, a jest tym czymś: ostrość wzroku i przyporządkowanie jej do odpowiednich zakresów widzenia jak w tabeli poniżej. 

Ostrość wzroku zapisuje się często w postaci ułamka. W liczniku wpisuje się odległość, z jakiej badany odczytuje literki, które mają fachową nazwę: optotypy (w Polsce jest to 5 m). W mianowniku wpisuje się wartość widniejącą przy ostatnim prawidłowo rozpoznanym przez pacjenta rzędzie optotypów (tj. odległość, z jakiej elementy optotypów widziane są pod kątem 1 minuty, albo – inaczej – odległość, z jakiej badany powinien je rozpoznać, jeśli ma pełną ostrość wzroku). Jeśli pacjent prawidłowo rozpoznaje optotypy z ostatniego, najniższego rzędu, to jego ostrość wzroku wynosi 5/5 lub w zapisie dziesiętnym 1.0, albo w amerykańskim 20/20 (podaję go dla porządku oraz tego, że będę z niego korzystał później).

Jak to się ma do wielkości liter?

Skoro już wiemy, że widzimy, a do tego wiemy, że ostro, to wypadałoby przenieść to na rzeczywistość naszej prezentacji. Ten etap poszukiwań zajął mi najdłużej więc proszę o cierpliwość, albo przeskoczenie do następnego nagłówka.

Jeśli zmierzymy wzorcową tablicę Snellena przeznaczoną do wydruku na standardowym arkuszu A4 (210x297mm) litera E ma wysokość 88.7 mm. I w zasadzie w tym miejscu można całość wywodu skończyć, ale wtedy musielibyście policzyć to sami. Pokuszę się jednak o dalszą analizę. Chociażby dlatego, że to ciekawe ćwiczenie dla mózgu.

Jeśli wydrykujemy literę E oznacza to, że jesteśmy na poziomie 1 wykresu Snellena (zobacz wyżej), a więc jesteśmy w miejscu z ostrością widzenia na poziomie 20/200, czyli osoba patrząca na nasz ekran nie jest w stanie zobaczyć litery mniejszej, gdyż dotknięta jest ciężkim upośledzeniem ostrości wzroku. Pewnie pozostanie w tym miejscu byłoby humanitarne, ale nie wiem czy większą zbrodnią nie jest pokazywanie prezentacji z podziałem na pojedyncze litery.

Interesuje nas poziom 5, bo od momentu wynalezienia okularów i soczewek kontaktowych większość populacji widzi. Z racji tego, że nie chcemy wykluczyć ludzi, którzy mają jakieś problemy ze wzrokiem, albo za długo noszą soczewki i trochę im „zaszły mgłą” skupimy się na poziomie 20/40, który określony jest jako łagodne upośledzenie ostrości wzroku.

Uwaga! Parametr ostrości wzroku warto skorygować jeśli Wasza prezentacja będzie wygłaszana w warunkach specyficznego zmęczenia konferencyjnego, np. w dniu następującym po uroczystym bankiecie.

No to w końcu jak?

Wiem, że już nie możesz się doczekać, ale samo dojście do poniższej tabeli było pasjonującą przygodą. Do rzeczy! Traktując więc kartkę A4 jako wzorcowy ekran, który ma przekątną około 364mm możemy określić dopuszczalne wielkości znaków dla odpowiednio większych ekranów pozostając na poziomie 20/40 i zakładając białe tło, czarny tekst, litery drukowane możliwie bardzo zbliżone do tablicy Snellena.

Jak odczytać tabelę?

Pewnie na pierwszy rzut oka powyższa tabela niewiele Ci mówi oprócz tego, że nie wolno stosować fontów mniejszych niż 18p, ale… uwaga… jest drugie dno.

1. W kolumnie szerokość ekranu (nie przekątna, bo trudno ją zmierzyć) znajdujesz szerokość zbliżoną do swojego ekranu.
2. W wierszu z wielkościami fontów znajdujesz ten, który kochasz.
3. Wartość na przecięciu mówi Ci w jakiej maksymalnej odległości będzie widać tekst zakładając ostrość widzenia 20/40 (i kilkanaście innych parametrów jak np. to, że siedzimy na wprost, ekran jest matowy i nie ma na nim cycków, ale co to za prezentacja bez cycków).